Cứ mỗi dịp Rằm tháng 7 Âm lịch, hay còn gọi là lễ Vu Lan và Tết Trung Nguyên, các gia đình Việt lại chuẩn bị mâm cúng chúng sinh (cúng cô hồn) để ban phát lòng từ bi đến những vong linh bơ vơ, không nơi nương tựa. Tuy nhiên, một câu hỏi lớn luôn được nhiều người quan tâm là: Có nên ăn đồ cúng chúng sinh không? Và nếu lỡ ăn rồi thì có sao không, nên làm gì để tâm được an?
Hãy cùng Vũ Thích FAQ tìm hiểu kỹ lưỡng vấn đề này qua từng phần dưới đây.
Biết bói chưa => Bói nhẫn tóc có đúng không? hướng dẫn cách bói chuẩn xác nhất
Đồ cúng chúng sinh là gì?
Cúng chúng sinh (hay cúng cô hồn) là một nghi lễ tâm linh mang đậm tính nhân văn của người Việt. “Chúng sinh” ở đây được hiểu là những vong linh, vong hồn vì nhiều lý do mà khi mất đi không được thờ cúng, phải lang thang, đói khổ.
Lễ cúng này là một hành động bố thí, thể hiện lòng từ bi, mong muốn chia sẻ, cứu giúp để các vong hồn được no đủ, sớm siêu thoát.
Một mâm cúng chúng sinh thường bao gồm những vật phẩm đơn giản, dễ ăn và mang tính phổ biến như:
- Cháo loãng (cháo trắng): Tương truyền rằng các vong hồn bị đày đọa có thực quản hẹp như cây kim, nên chỉ có thể ăn được cháo loãng.
- Gạo, muối: Đây là hai thứ cơ bản để duy trì sự sống, việc rải gạo muối mang ý nghĩa ban phát lương thực cho chúng sinh.
- Bánh kẹo, bỏng ngô, khoai lang, ngô luộc: Những món ăn dân dã, dễ kiếm.
- Trái cây: Thường là các loại quả phổ biến theo mùa.
- Nước lọc, rượu, nhang, đèn và vàng mã.
- Mâm cúng thường được đặt ngoài trời, trước sân nhà hoặc ở các ngã ba, ngã tư, chứ không đặt trong nhà.
Lưu mà còn phòng => Duyên âm theo tốt hay xấu? cách cắt ngay tại nhà ra sao?
Đồ cúng chúng sinh cúng xong nên làm gì?
Sau khi nhang đã tàn (tức là lễ cúng đã kết thúc), việc xử lý đồ cúng cũng là một phần quan trọng của nghi lễ:
Vàng mã, giấy tiền: Sẽ được đem đi hóa (đốt) để gửi cho các vong linh.
Gạo, muối: Thường được gia chủ vãi ra tám hướng, mang ý nghĩa ban phát rộng rãi cho chúng sinh ở khắp nơi.
Cháo loãng: Cũng được vẩy ra xung quanh để các vong hồn dễ dàng “hưởng dụng”.
Bánh kẹo, hoa quả: Đây chính là phần gây ra nhiều tranh cãi nhất. Theo phong tục ở nhiều nơi, sau khi cúng xong, trẻ con trong xóm sẽ ùa ra “giật cô hồn”. Người ta tin rằng càng có nhiều người đến tranh giành đồ cúng thì gia chủ càng có nhiều lộc, đồng thời xua đi những điều không may mắn.
Chính từ tục “giật cô hồn” này mà câu hỏi “có nên ăn đồ cúng chúng sinh không” được đặt ra.
Có nên ăn đồ cúng chúng sinh không?
Về vấn đề này, có rất nhiều quan điểm khác nhau, từ dân gian, tâm linh đến khoa học.
Quan niệm dân gian và tâm linh
Theo quan niệm dân gian truyền miệng, đồ cúng chúng sinh là dành cho “người cõi âm”. Khi đã dâng cúng, các vong hồn đã về “nhận” và hưởng dụng. Vì vậy, người trần không nên ăn những đồ lễ này vì đó là hành động “giành ăn với người âm”, có thể sẽ mang lại những điều không may mắn, xui xẻo, thậm chí là bị các vong hồn “quở phạt” hoặc đi theo quấy nhiễu. Họ cho rằng đồ cúng đã nhiễm “âm khí”, không tốt cho dương khí của người sống.
Quan điểm của Phật giáo
Dưới góc nhìn của đạo Phật, lễ cúng chúng sinh là một pháp thí (bố thí). Mục đích chính là khởi phát lòng từ bi, thương xót chúng sinh.
Vong hồn chỉ hưởng “hương hoa”: Các nhà sư và chuyên gia Phật học giải thích rằng, chúng sinh ở cõi âm chỉ có thể “hưởng” được hương vị, khí vị của đồ ăn thức uống chứ không thể ăn vật chất thực tế.
Tránh lãng phí: Sau khi lễ cúng kết thúc (nhang đã tàn), các vật phẩm đó đã hoàn thành “sứ mệnh” của mình. Việc vứt bỏ đồ ăn còn tốt là một sự lãng phí, đi ngược lại với giáo lý nhà Phật.
Người dương hưởng lộc: Vì vậy, người sống hoàn toàn có thể thụ hưởng “lộc” này. Việc ăn đồ cúng với tâm thế biết ơn, trân trọng được xem là một cách để nhận lộc và không hề có tội lỗi gì. Tục “giật cô hồn” cũng xuất phát từ quan điểm này, biến một nghi lễ tâm linh thành một ngày hội vui vẻ cho trẻ nhỏ.
Góc nhìn khoa học và thực tế
Xét trên phương diện khoa học, rủi ro lớn nhất khi ăn đồ cúng chúng sinh là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm.
Mâm cúng thường được đặt ngoài trời, chịu ảnh hưởng của nắng, gió, bụi bẩn.
Đồ ăn để lâu ngoài không khí dễ bị vi khuẩn, ruồi nhặng xâm nhập, có thể gây ra các bệnh về đường tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy, ngộ độc.
Việc ăn hay không ăn đồ cúng chúng sinh phụ thuộc rất nhiều vào quan niệm cá nhân và tình trạng của đồ lễ. Nếu bạn là người tin vào quan niệm dân gian và cảm thấy bất an thì tốt nhất không nên ăn. Ngược lại, nếu bạn theo quan điểm Phật giáo và đảm bảo được yếu tố vệ sinh thì việc thụ lộc là hoàn toàn bình thường.
Lỡ ăn đồ cúng chúng sinh rồi nên làm gì?
Nếu bạn vô tình hoặc không biết mà đã ăn đồ cúng chúng sinh và giờ cảm thấy lo lắng, bất an, hãy thực hiện những điều sau để tâm trí được bình an trở lại:
Giữ tâm lý bình tĩnh: Điều quan trọng nhất là không nên quá hoảng sợ, lo lắng. Việc bạn ăn là do vô tình, không có ác ý “giành giật” với người âm. Tâm an thì mọi sự an. Sự lo sợ thái quá mới chính là nguyên nhân thu hút những năng lượng tiêu cực.
Theo dõi sức khỏe (Quan trọng nhất): Hãy chú ý đến cơ thể. Nếu có dấu hiệu đau bụng, buồn nôn hay bất kỳ triệu chứng nào của ngộ độc thực phẩm, hãy đến ngay cơ sở y tế gần nhất. Nguyên nhân khả năng cao là do đồ ăn không hợp vệ sinh chứ không phải do yếu tố tâm linh.
Về mặt tâm linh (nếu bạn vẫn lo lắng):
Thành tâm sám hối: Bạn có thể đến trước bàn thờ gia tiên hoặc một ngôi chùa gần nhà, thắp một nén hương, thành tâm chia sẻ rằng “Con/cháu do không biết nên đã lỡ ăn đồ cúng, xin các Ngài và các vong linh lượng thứ, không chấp tội”. Một lời nói chân thành xuất phát từ tâm sẽ giúp bạn giải tỏa được gánh nặng tâm lý.
Làm việc thiện: Để tâm được thanh thản hơn, bạn có thể làm một việc tốt như phóng sinh, bố thí cho người nghèo, quyên góp cho chùa… Việc tạo ra phước lành sẽ giúp bạn cảm thấy an yên và tích cực hơn.
Không cần cúng bái phức tạp: Bạn không cần phải tìm đến thầy cúng hay thực hiện các nghi lễ tốn kém, phức tạp. Điều cốt lõi nằm ở cái tâm của bạn.
Kinh nào nhỉ => Ngày rằm tụng chép kinh gì cầu may mắn, bình an
Lưu ý quan trọng khi ăn đồ cúng chúng sinh
Nếu bạn và gia đình vẫn duy trì tục “thụ lộc” hoặc cho trẻ con “giật cô hồn”, hãy ghi nhớ những nguyên tắc vàng sau đây để đảm bảo an toàn:
Chỉ ăn đồ có bao bì: Ưu tiên ăn những loại bánh, kẹo, thạch… còn nguyên trong bao bì kín, chưa bị bóc mở.
Rửa sạch hoa quả: Đối với trái cây, phải mang vào nhà rửa thật kỹ dưới vòi nước sạch, gọt vỏ cẩn thận trước khi ăn.
Tuyệt đối không ăn đồ đã chế biến, không có bao bì: Không nên ăn cháo, xôi, chè, các món luộc… vì chúng rất dễ bị nhiễm khuẩn khi để ngoài trời.
Chỉ ăn đồ cúng của nhà mình: Bạn sẽ biết rõ nguồn gốc và chất lượng của thực phẩm mình mua. Tránh ăn đồ cúng không rõ nguồn gốc từ nơi khác.
Đối tượng cần tránh: Trẻ em, người già, người có hệ tiêu hóa yếu nên hạn chế hoặc không ăn đồ cúng để tránh các rủi ro về sức khỏe.
Cúng chúng sinh là một nét đẹp văn hóa thể hiện lòng từ bi và tinh thần “lá lành đùm lá rách” của người Việt. Việc có nên ăn đồ cúng chúng sinh không không có câu trả lời đúng hay sai tuyệt đối. Điều quan trọng nhất là sự lựa chọn của bạn phải dựa trên sự hiểu biết, tôn trọng tín ngưỡng và ưu tiên hàng đầu cho sức khỏe. Dù bạn quyết định thế nào, hãy luôn giữ một cái tâm trong sáng và một thái độ trân trọng đối với cả thế giới tâm linh và thực tại.
